از نظر گیاه‌شناسی، بخش جامد و سخت زیر پوست ساقه درخت یا دیگر گیاهان چوب است که به شکل بافت آوندی وجود دارد.
کار با چوب در زندگی بشر سابقه طولانی دارد و از گذشته تا امروز جز پرکاربردترین مواد مورد استفاده برای ساخت انواع سازه ها بوده است.
در طول قرن های گذشته، از چوب در ساخت انواع سازه های چوبی و رشته های مختلف هنر چوب استفاده شده است و در کل چوب به عنوان یک ماده در دسترس کاربرد بالایی داشته است و می توان گفت که از پر مصرف ترین مواد مورد استفاده بشر بوده است.
جالب است بدانید که استفاده از چوب و کاربرد آن به عنوان یک ماده موثر در زندگی بشر، به بیش از 10000 سال پیش باز می گردد. با پیشرفت تکنولوژی و مدرن شدن ابزارآلات این رشته، کاربرد چوب هم بسیار گسترده تر شده است.
اساسی ترین پیشرفت در استفاده از چوب به عنوان یک ماده اسکلت پشتیبان در ساختمان ها مصادف با آغاز قرن گذشته است. با نیازهای ناشی از گسترش روزافزون صنعتی شدن، خروج فولاد که در دوران جنگ و قبل از جنگ و در طول سال‌های جنگ به عنوان یک سلاح با ارزش به شمار می‌رفت، ضرورت استفاده از مصالح چوبی در سازه‌های با کارکردهای متفاوت و منطقی‌تر را به همراه دارد. بنابراین، کشف بسیاری از عناصر ترکیب مدرن مورد استفاده امروزه، توسعه مواد و روش های استفاده که از چوب در برابر تأثیرات مختلف خارجی محافظت می کند، مصادف با این دوره است.
شناخت ساختمان چوب چوب يكي از ماده اليافي آلي و نباتي است دو ماده اصلي تشكيل دهنده آن عبارتند از : سلولز و ليگنين. طرز قرار گرفتن الياف چوب به نوع درخت بستگي دارد. هر چوبي را نمي توان بصورت تخته درآورد و معمولا تخته را از درختهاي توليد كننده الوار مي سازند. محصولات بسيار زياد ديگري را نيز مي توان يافت كه از چوب ساخته شده است اين محصولات عبارتند از : خمير سلولز، كاغذ، الياف زيان، پلاستيك، لاستكي، شكر و آهار واكس.
تخته،چوبي است كه به اندازه هاي استاندراد و با ضخامت عرض ها و طولهاي متغير بريده مي شود.
تخته را مي توان بصورت صفحاتي با ضخامت ۲تا ۵ سانتي متر، عرض ۵ تا ۵۰ سانتيمتر و طول ۱٫۵ تا ۷ متر خريداري كرد.
تخته بزرگ را نمي توان از هر درختي به دست آورد. الورار يك قطعه سنگين و حجم از چوب است كه از آن براي نگهداشتن بارهاي سنگين استفاده مي شود.
چوب انواع متنوع وجود دارد: بعضي از آنها نرم، بعضي سخت و برخي با رگه هاي متراكمند.
چوبهاي نرم درختان كاج، كاج تك سوزني، كاج كريسمس، سرور و سرو قطبي عناصر مهم توليد كننده چوب هاي نرم صنعتي و تجاري هستند. اغلب درختاني كه در اينگونه گياهي واقعند ميوه هاي مخروطي شكل (كاج مانند) دراند كه به همين علت نام كانيفر كه از كلمه Cone يا مخروط مشتق شده است خوانده مي شوند. كانيفر ها همگن داراي برگهاي باريك و سوزني شكل هستند كه اين برگها چندين سال بر روي درخت باقي مي مانند. بهمين علت كانيفرها را هميشه سبزها نيز ميگويند. از چوب نرم بيشتر براي مصارف ساختماني استفاده مي شود.
چوب ها به دو دسته بندی نرم و سخت تقسیم می شوند. چوب سخت به چوبی گفته می شود که از درختانی با برگ پهن یا ریز گرفته می شود. برخی از این چوب ها عبارت اند از روش راش، ماهون، اش، افرا، بلوط و ساج. در مقابل چوب نرم به چوبی گفته می شود که درختان آن همیشه سبز و مخروطی است. معمولاً چوب های سخت استحکام و سختی بیشتری نسبت به چوب های نرم دارند.
۸۰٪ از الواری که در جهان تولید و دادوستد می‌شود از درختان نرم‌چوب به‌دست می‌آید. مراکز اصلی و سنتی تهیه و تولید این الوار در جهان، اسکاندیناوی، روسیه، و آمریکای شمالی است.
چوب‌هایی که نرم‌چوب نامیده می‌شوند، لزوماً نرم‌تر از سخت‌چوبان نیستند، هرچند در بیشتر موارد چنین است. چوب درخت بالسا که «سخت‌چوب» شمرده می‌شود سبک‌ترین چوب تجاری جهان است و از چوب بسیاری از سوزنی‌برگان نرم‌تر است. با این‌حال برخی از سخت‌چوبان از همه چوب‌های نرم، سخت‌تر و متراکم‌تر هستند.
امروزه از چوب استفاده های زیادی می شود. چوب یک ماده فوق العاده برای استفاده به عنوان سوخت محسوب می شود. از طرف دیگر در صنایع ساختمان سازی از چوب برای ساختن مصالح یا بدنه ساختمان استفاده می شود.
قدمت استفاده از چوب برای ساخت ساختمان به بیش از 6000 سال پیش بر می گردد و هنوز هم این متریال کاربرد زیادی در صنایع ساختمان سازی دارد.
از طرفی برخی افراد چوب را به عنوان یک متریال برای تزئین ساختمان به کار می برند. چوب برای ساخت انواع میز و مبلمان، لوازم تزئینی و مصرفی مورد استفاده قرار می گیرد و یکی از پرکاربردترین و رایج ترین مصالح برای ساخت پارتیشن، کفپوش، درب و پنجره نیز محسوب می شود.
این چوب جزو قدیمی ترین و پرکاربرد ترین چوب ها در بازار است که از روسیه وارد ایران می شود. چوب نراد در میان اساتید و فعالان صنعت چوب به عنوان چوب روسی شناخته می شود ؛ این چوب با نام علمی Abies Alba یا fir در واقع چوب یک نوع درخت کاج است. چوب کاج به دلیل فراوانی و قیمت مناسب در ایران و کشور های دیگر مورد استفاده قرار می گیرد ؛ که البته نوع کاجی که در ایران استفاده می شود اغلب نراد روسی است.
نراد روسی معمولا در الوار های 6 متری ، در ضخامت 25 تا 70 میلی متر و در عرض 15 سانتی متر ، به صورت مرطوب یا خشک کن عرضه می شود. چوب نراد روسی یک چوب سبک و در عین حال با ساختار قوی است که در زمان های گذشته در ساخت واگن قطار و دکل کشتی استفده می شد.
این چوب بسیار بادوام است و مقاومت بالایی در برابر پوسیدگی دارد. به همین خاطر در ساخت استند های گلدان از آن استفاده می شود. از چوب نراد در گذشته برای کشتی سازی استفاده می شد که علت استفاده از آن مقاومت بالا در برابر رطوبت و پوسیدگی بود.
رنگ پذیری
این چوب به خوبی رنگ می پذیرد و می توان به راحتی آن را از رنگ سفید و کرم به رنگ های دلخواه تبدیل کرد.
این چوب بسیار خوش کار است ؛ یعنی پیچ و میخ را به راحتی می پذیرد. به همین دلیل نجاران هنگام کار با این چوب به زمان و انرژی بیش تری نیاز ندارند. چون اتصالاتی مانند پیچ و میخ به راحتی در این چوب فرو می رود.
این محصول در مقایسه با چوب هایی مثل : گردو ، بلوط و راش بسیار ارزان تر و مقرون به صرفه تر است.
مراقبت و نگهداری
این چوب با وجود مقاومت بالا بافت آسیب پذیر و نرمی دارد. این ویژگی باعث می شود که در برابر خراش و ضربه بسیار آسیب پذیر باشد.
اگرچه چوب نراد مقاومت بالایی دارد اما استحکام آن در مقابل چوب هایی مثل بلوط کم تر است. بنابراین سازه هایی که با این چوب ساخته می شوند به مراقبت و نگهداری ویژه ای نیاز دارند. برای مثال : این چوب در اثر تنش و فشار زیاد ممکن است در محل اتصال کمی شل شود که باید مجددا این اتصالات را محکم کرد.
گره های موجود در بافت
این چوب دارای بافت و گره هایی است که ممکن است برای برخی افراد خوشایند نباشد. در هنگام خرید چوب های نراد باید توجه کرد که الوار مورد نظر درای گره های زیادی نباشد ؛ هرچه تعداد گره های چوب کم تر باشد این چوب از کیفیت بالاتری برخوردار است.
کاربرد چوب نراد روسی:
خواص فیزیکی چوب نراد
وزن سبک: چوب نراد نسبت به چوب‌های سخت، وزن کمتری دارد که حمل و نقل و کار با آن را آسان‌تر میکند.
مقاومت بالا در برابر پوسیدگی و حشرات: چوب نراد به دلیل وجود ترکیبات طبیعی، مقاومت خوبی در برابر پوسیدگی و حمله حشرات دارد.
انعطاف‌پذیری: چوب نراد انعطاف‌پذیری خوبی دارد و به راحتی خم می‌شود که این ویژگی در ساخت برخی محصولات چوبی بسیار مفید است.
قابلیت پرداخت: سطح چوب نراد به راحتی پرداخت می‌شود و میتوان آن را صاف و صیقلی کرد.
رنگ‌پذیری: چوب نراد به خوبی رنگ می‌پذیرد و میتوان آن را به رنگ‌های مختلف درآورد و این ویژگی آن را به یک انتخاب محبوب برای ساخت لوازم متعدد طبق سلیقه کاربر تبدیل میکند.
نام علمی این درخت Fagus orientalis نام فارسی و بومی راش مرس و نام انگلیسی آن Beech است. از ویژگی های درخت راش می توان به تفاله نامشخص و رنگ کرم مایل به قرمز اشاره کرد. این تخته های چوبی فشرده شده و دارای برجستگی های کم و بیش در مقاطع طولی هستند.
خواص فیزیکی چوب راش :
کاربرد چوب راش:
رنگ چوب قرمز مایل به قهوه ای است، اگرچه دارای رگه های سبز نیز می باشد. چوبی با بافت خشن، نیمه سخت و نیمه سنگین، نسبتا بادوام و مقاوم در برابر ضربه و خمش. از این چوب در ساختمان های چوبی، ساخت مبلمان روکش، قایق سازی، تجهیزات ورزشی، در و پنجره و تخته سه لا استفاده می شود. یکی از کارهایی که اغلب روی این چوب انجام می شود لایه بندی مالچ با استفاده از تکنیک بوکمچینگ است.
این چوب به دلیل انشعابات مختلفی که دارد، تشکیل خانواده داده. از دیگر خانواده های او می توان: افرا پلت، افرا شیردار و کیکم را نام برد. بزرگ ترین و بیش ترین افرا در ایران از نوع پلت است که با نام علمیinsigne Bosso و نام انگلیسی Maple شناخته می شود. رنگ این چوب سفید مایل به کرم بوده که بیشتر سفید صدفی و با درخشندگی کم است.
خواص فیزیکی چوب افرا
کاربرد چوب افرا:
این چوب یکی از محبوب ترین و زیباترین چوب های موجود در بازار است. از ویژگی های منحصر به فرد این چوب میتوان به استحکام ، بافت و رنگ آن اشاره کرد. چوب گردو در طیف گستره ای از رنگ سفید شیری تا شکلاتی تیره وجود دارد.چوب گردو در دسته بند انواع چوب ، از نوع چوب های سخت است. چوب گردو استحکام ، دانه بندی و رنگ متمایزی از سایر چوب ها دارد. گردو چوبی محبوب برای ساخت وسایل تزئینی و خلق آثار تزئینی کوری در میان نجاران با تجربه است.
کاربرد چوب گردو:
خواص فیزیکی چوب گردو:
همه گونه های درخت بلوط دارای بافتی قوی ، محکم ، سخت ، سنگین و متراکم با دانه های بسیار نزدیک به هم هستند. چوب بلوط به دلیل داشتن تانن زیاد در برابر حمله حشرات و قارچ ها بسیار مقاوم است.
بلوط یک نوع چوب بسیار سخت و سنگین با الگو دانه های متراکم و متمایز است. چوب بلوط به دلیل دوام ، کارایی و زیبایی طبیعی در ساخت مبلمان ، کفپوش ، کابینت و… استفاده می شود. چوب بلوط مقدار بالایی تانن در خود دارد. این امر سبب آب گریز شدن این چوب شده است . به همین علت از زمان های قدیم از بشکه های چوبی بلوط برای نگهداری شراب استفاده می شود.
خواص فیزیکی چوب بلوط:
کاربرد چوب بلوط:
چوب توسکا (Alder wood) از گونه چوب‌های شناخته شده با کاربرد گسترده در صنایع نجاری و مبل‌سازی است. یک دلیل اصلی این کاربرد گسترده برای حضور بومی درخت توسکا در جنگل‌های خطه شمال کشور است. تقریباً سیزده درصد از حجم درختان جنگل ایران درخت توسکا است و این ریشه‌های عمیق و کاملاً بومی باعث شده تا حضور توسکا چوب در صنعت کار با چوب ایرانی‌ها هرچه نمایان‌تر باشد. البته فقط به دلیل بومی بودن نیست که صنعتگران حوزه چوب از توسکا استقبال کرده‌اند. بلکه خصوصیات منحصر به فرد با قابلیت مناسب این چوب در صنایع نجاری شده است که در هرچه محبوب و کاربردی شدن آن تاثیر می‌گذارد.
درخت توسکا از جمع پهن برگها است و برگ‌های آن در فصل خزان می‌ریزد. در نتیجه چوب توسکا در جمع سخت چوب ها قرار می‌گیرد. چوب توسکا در ظاهر شباهت بسیار زیادی به چوب راش دارد تا جاییکه بسیاری این دو را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند. البته اهل فن در یک نگاه ساده می‌توانند تفاوت‌های بصری در ظاهر توسکا و چوب راش را متوجه شوند. چوب توسکا به نسبت از چوب راش رنگی روشن‌تر با بافتی ملایم‌تر در ظاهری نه چندان بزرگتر دارد.
خواص فیزیکی چوب توسکا با دو نوع قشلاقی و ییلاقی به نام های علمی Subcordate Alnus و Glutionose Alnus عبارت اند از:
کاربرد چوب توسکا:
چوب ها از آن جایی که ساختار سلولی و مولکولی فعال تری نسبت به سایر اشیا دارند و بافت های سلولی درون آن ها حتی پس از قطع شدن درخت نیز تا مدتی زنده می مانند می توانند دستخوش تغییرات فیزیکی زیادی شوند که علت عمده آن ها شرایط محیطی است. معمولا رخ دادن این تغییرات خوشایند نبوده و اگر چوب مد نظر در ساختمان سازه ای استفاده شده باشد جنبه مثبتی نخواهد داشت. از رایج ترین مشکلاتی که در چوب ها رخ می دهد هم کشیدگی چوب و واکشیدگی هستند.
واکشیدگی و هم کشیدگی برای چوب هم اتفاق می افتد.
به طوری که چوب بر اثر از دست دادن رطوبت در زمان خشک کردن چوب و در اثر جذب رطوبت، دچار پدیده هم کشیدگی و واکشیدگی می شود.
نکته: هم کشیدگی و واکشیدگی چوب در تمام جهات آن یکسان نیست.به طوری که ممکن است هم کشیدگی یا واکشیدگی چوب حول محور عمودی در برخی جهات بیشتر از سایر جهات باشد.
بدترین مشکلی که می تواند برای چوب رخ دهد هم کشیدگی است و برای همین همیشه سعی می شود تا از شدت و میزان آن کم کنند چرا که در صورت وقوع آن خسارت زیادی به وسایل ساخته شده با چوب مانند مبل ها ، سازه ها و… وارد می شود.
شناخت نوع همکشیدگی در موارد زیر بسیار مهم است.
تغییر ابعاد چوب
تغییر شکل چوب
در طبقه بندی چوبها
در تهیه محصولات لایه-لایه
اگر تکه ای چوب را در اتاقی خشک قرار دهید پس از مدتی رطوبت خود را از دست می دهد و با از بین رفتن مولکول های آب از میان سلول های آن فاصله سلول ها کمتر شده و در نتیجه ابعاد کلی جوب کاهش می یابد تغییر ابعاد را می توان از سه جهت بررسی کرد بنابراین می توان گفت که سه نوع هم کشیدگی داریم طولی عرضی و ارتفاعی
برای اندازه گیری هم کشیدگی از نمونه های مکعبی شکل به ابعاد 2*2*2 سانتی متر کمک می گیرند. این مکعب ها باید به شکلی ساخته شده باشند که 4 سطح جانبی انها کاملا موازی با جهت الیاف چوبی بوده که 2 سطح آن کاملا در جهت مماسی و دو سطح دیگر کاملا در جهت شعاعی باشد. برای خرید انواع چوب روسی از راشن وود با ما تماس بگیرید.
5 خاصیت مکانیکی چوب که به نوعی از خواص فیزیکی آن محسوب می شوند را در ادامه توضیح می دهیم.
سختی چوب در نوع کاربرد چوب مؤثر است.
چوب سخت در مصارفی مثل ساخت مبل، پارکت و کلیه لوازمی که نیاز به سایش چوب دارند به کار می رود؛در حالی که چوب نرم بیشتر مصارف درودگری دارد.
مقاومت فشاری چوب در اثر بافت همگن الیاف آن ایجاد می شود.چوب در جهت تارهای تشکیل دهنده بافت خود یا همان الیاف، مقاومت فشاری بیشتری را تحمل میکند؛امادرخلاف جهت الیاف، این توان کمتر است.البته در اثر وارد شدن فشار خیلی زیاد، چوب تغییر شکل می دهد.
از جمله خواص مکانیکی چوب، مقاومت خمشی است که
اگر نیروی وارده بیشتر از توان خمشی چوب باشد، باعث از هم گسیختگی الیاف خواهد شد.
میزان تخلخل چوب در تاب ضربه ای مؤثر است.
هرچه چوب متخلخل تر باشد، مقاومت ضربه ای آن کمتر است.
به همین دلیل است که چوب مرطوب منعطف تر است و توان ضربه ای بیشتری دارد.
هرچه چوب متراکم تر باشد، در مقابل نفوذ حشرات و قارچ ها مقاومت بیشتری نشان می دهد.
