در این مقاله قصد داریم تا به بررسی سربندی ویلا چوبی و معرفی مراحل آن بپردازیم. به طور کلی سربندی با انواع آهن و یا اشکال مختلف آن انجام میشود، اما در این مقاله پیرامون سربندی ساختمان با چوب و یا به عبارتی پیرامون سر بندی چوبی مطالبی را بیان می‌کنیم.
اگر بخواهیم یک تعریف مختصر، مفید و واضح از موضوع سربندی خانه ارائه دهیم، باید این‌طور بیان کنیم که سربندی در حقیقت اشاره به اجرای سقف خانه چوبی دارد. یعنی وقتی دیواره‌ها و کف به طور کامل اجرا شدند، حال باید سقف را اجرا نمود. این سقف خود دارای انواع مختلفی است. سربندی سقف سازه چوبی موضوعی تخصصی و مهم است. علاوه بر زیبایی نهایی کار، کاربرد و کارایی آن نیز بسیار مهم است. اینکه یک سقف به زیبایی اجرا شود اما کاراریی لازم را نداشته باشد، چندان مناسب یک خانه نیست. از طرفی هم سقف کاربردی باید زیبا باشد تا زیبایی خانه ساخته شده را دوچندان کند. در حقیقت تخصص اجرای سربند باید هم در زمینه اجرا و هم در زمینه زیباسازی باشد.
معمولاً سربندی ساختمان چوبی به شکل شیروانی انجام میشود. یعنی سربندی ساختمان با چوب و به شکل شیروانی اجرا میشود تا هم از فضای زیر آن به عنوان یک اتاق کوچک بتوان استفاده کرد و اینکه ساختمان را از نفوذ آب در زمان بارندگی مصون بدارند.
همانطور که اشاره کردیم عوامل مختلفی در شکل و شمایل سقف بیرونی خانه اثر دارند. تقریباً اصلی‌ترین عامل مؤثر شرایط اقلیمی است. منظور از شرایط اقلیمی، شرایط آب‌وهوایی است. یعنی در منطقه‌ای که این خانه ساخته شده است، شرایط آب‌وهوایی به چه شکلی بوده است.
به عنوان مثال، در مناطق گرمسیری، سقف‌ها به شکل گنبدی ساخته شده و در مناطق پرباران و مرطوب، سقف‌ها به صورت شیروانی و شیبدار ساخته میشوند. این نتیجه تأثیر آب‌وهوا بر شکل این سازه ها است.
به‌طور کلی سربندی در سازه‌های چوبی با سقف شیبدار، با استفاده از یک سازه خرپایی چوبی انجام میشود. این خرپا در نمونه‌های غیرچوبی، معمولاً از آهن ساخته میشود. درسقف چوبی خانه ها، برای حفظ یکپارچگی سازه باید از خرپای چوبی استفاده کرد.
شیروانی سقف معمولاً به 3 شکل است:
شیب یک طرفه
شیب دو طرفه
شیب چند طرفه
خرپا به مجموعه‌ای از قطعات باریک با طول‌های متفاوت گفته میشود که برای تقسیم نیروی وارده بین تعداد زیادی المان، ساخته شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قطعات کوچک بین دو عضو طولی به اندازه عرض محل اجرا قرار میگیرند. این اعضای طولی بلند، در بالا و پایین قطعات کوچک‌تر قرار دارند. به هر یک از قطعات چوبی کوچک در اصطلاح عضو میله‌ای گفته میشود، زیرا طول آن‌ها چندین برابر دیگر ابعاد آن‌ها است. این اعضای میله‌ای در زمان اعمال نیرو یا تحت کشش قرار میگیرند یا تحت فشار.
در حقیقت سربندی سقف سازه چوبی با نصب این خرپای چوبی بر روی دیواره‌های جانبی سازه انجام می‌پذیرد. سپس دیگر اجزای نگهدارنده سقف بر روی این قطعات نصب شده و به مرور فواصل بین المان‌های سازه سقف را کاهش می‌دهند. این موضوع کمک می‌کند تا بهتر بتوان پوشش مورد نظر بیرونی سقف بیرونی را بر روی آن نصب کرد.
از آنجا که معمولاً ویلاهای چوبی در مناطق پرباران و مرطوب ساخته میشوند، عموماً دارای سقف‌های شیروانی شکل هستند. به همین دلیل معمولاً خرپاها در این نوع سقف‌ها به صورت مثلثی اجرا میشوند.
خرپای پرات (Pratt)
این خرپا در دهانه‌‌های با عرض کمتر از 30 متر اجرا میشود. برای سربندی خانه چوبی معمولاً از این خرپا استفاده میشود. این خرپا مقاومت خوبی در زمان زلزله از خود نشان می‌دهد. نکته مهم ساخت آن فاصله قرار گرفتن المان‌های عمودی ودر نتیجه زاویه شیب اعضای مورب است. این خرپا بین سازه‌های چوبی و غیرچوبی مشترک است.
خرپای هاو (Howe)
این خرپا نیز، دیگر فرم خرپای رایج مورد استفاده در سربندی ساختمان است. این خرپا عموماً با چوب ساخته میشود و معروف‌ترین خرپای چوبی در دنیا است. تعداد المان‌های عمودی این خرپا کمتر از خرپای پرات است، لذا زاویه اعضای مورب آن کمی ملایم‌تر نسبت به خط افق هستند.
خرپای دندانه‌ای (Sawtooth)
ین خرپا کمتر از دیگر انواع رایج خرپاهای چوبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولاً در فضاهایی که در طول روز نیاز بیشتری به نور دارند، از این نوع خرپا استفاده میشود. این خرپا در عرض سازه به طور پیوسته اجرا میشود و دارای یک ضلع تقریباً قائم است. این خرپا این امکان را می‌دهد تا از هر دو ضلع عمودی و یا مورب، نور را به داخل هدایت کند.
سربندی چوبی یا تیرنما،به عنوان یکی از اجزای اصلی ساختاری سقف شیبدار،نقش مهمی در تحمل بار سقف و انتقال آن به دیوار ها و ستون های ساختمان را دارد.
سربندی چوبی می تواند به دو نوع تیرنما با سطح نرمال به داخل ساختمان (INCLINED) و تیرنما با سطح نرمال به خارج ساختمان (DECLINED) تقسیم میشود.
در تیرنما با سطح نرمال به داخل ساختمان،تیرهای عرضی به سمت داخل ساختمان تمایل دارند و در تیرنما با سطح نرمال به خارج ساختمان،تیرهای عرضی به سمت خرج ساختمان تمایل دارند.این تمایل به سمت داخل یا خارج ساختمان،به منظور بهبود قابلیت تحمل بار سقف و افزایش مقاومت ساختار سقف شیبدار در برابر بارهای خارجی بوده و بر اساس نیاز طراحی محیط و ساختمان مشخص میشود.
تیرهای عرضی در سطح افقی سقف قرار میگرند و به تیر های طولی اتصال داده میشوند.تیرهای طولی در سطح عمودی قرار میگیرند و به دیوارهای ساختمان و ستون های محل قرار گیری آن ها متصل میشوند.این اتصالات باید به گونه ای باشند که بتوانند بارهای سقف را به صورت موثر به ستون ها و دیوارهای ساختمان منتقل کنند.
استفاده از چوب به عنوان ماده اولیه سازهای سربندی چوبی،باعث ایجاد ظرافت و زیبایی در طراحی سقف شیبدار میشود.علاوه براین،چوب به عنوانیک ماده طبیعی و قابل بازیافت،دارای خصوصیاتی مانند مقاومت، سبکی و فرم دهی است که باعث افزایش کارایی و کاهش هزینه ساخت سقف می شود.
ویژگی های تیر نما چوبی
از انواع سربندی ساختمان با سقف شیبدار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سربندی نامتقارن
سربندی ساختمان روی سقف شیروانی نامتقارن به گونه‌ای است که باید یک طرف سقف بلندتر از طرف دیگر آن باشد. این سازه‌ها برای ساختمان‌های مستقل و کاربری مسکونی مناسب است و هر چه شیب آن بیشتر باشد، نمای ساختمان زیباتر میشود.
اجرای سربندی ساختمان در سقف مسطح شیبدار
سقف مسطح شیبدار یا سقف گمبریل نوع دیگری از طراحی سقف‌های شیبدار است که دارای دو پانل است. در سربندی این نوع ساختمان‌ها، زاویه شیب سقف بالاتر به صورت پهن طراحی میشود و زاویه سقف پایین‌تر نیز تندتر خواهد بود.
سربندی سقف چهار بر
اجرای سربندی ساختمان روی سقف چهار بر یا سقف‌های منسرد، پیچیدگی خاصی دارد. این نوع ساختمان‌ها دارای چهار پانل سقف هستند که پانل‌های پایین‌تر دارای شیب بیشتر و پانل‌های پایین، کم زاویه هستند. اجرای این سقف‌های شیبدار با سربندی متفاوت در کشورهای اروپایی بیشتر مرسوم است.
سربندی برای سقف هرمی
همانطور که از اسم آن مشخص است، این سقف به صورت هرمی طراحی میشود و دارای چهار پانل است. سربندی این نوع سقف‌ها بسیار ساده و متقارن، روی سازه‌های کوچک قابلیت اجرا دارند. این مدل سقف‌ها از نظر بصری، بسیار زیبا و چشم‌نواز هستند و از نظر بهروری انرژی نیز بسیار به صرفه خواهند بود.
اجرای سربندی ساختمان با متریال مناسب نقش مهمی در استحکام و مقاومت پوشش سقف شیبدار دارد. به همین دلیل در این مقاله تصمیم گرفتیم که شما را با انواع سربندی و اهمیت اجرای آن آشنا کنیم. امیدواریم محتوای این مطلب توانسته باشد اطلاعات مفیدی را در اختیارشما قرار داده باشد.
